Objawy COVID-19 manifestujące się w obrębie jamie ustnej

Większość symptomów pojawiających się w jamie ustnej wynika z zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego. Przyjmuje się, że objawy w jamie ustnej występują w przypadku 25,65% infekcji. Brak objawów lub ich niewielka ilość dotyczy najczęściej łagodnych przebiegów choroby.

Najczęstszą formą manifestacji koronawirusa są pęcherze, owrzodzenia i złuszczające zapalenie dziąseł. Dość często występują bolesne, niekrwawiące owrzodzenia na grzbiecie lub boku języka. Wszystkie owrzodzenia i rany mogą być również wynikiem powstawania zakrzepów i zapalenia naczyń w jamie ustnej. Występują zaostrzenia objawów języka geograficznego. Zaobserwowano również na grzbiecie języka liczne żółtawe owrzodzenia, które prawdopodobnie były późnym stadium infekcji wirusem opryszczki pospolitej(HSV). Owrzodzenia wywołane wirusem HSV najczęściej są związane ze stresem spowodowanym. Nie są typowym objawem zakażenia SARS-CoV-2. Mogą się również pojawić objawy zakażenia półpaścem (HZ). Inne symptomy w jamy ustnej można wytłumaczyć nasileniem się odpowiedzi immunologicznej w stosunku do obecnych zmian chorobowych. Najczęściej obserwowanymi objawami są pęcherzyca, liszaj płaski, pemfigoidi, zespół Sjögrena. Najbardziej manifestujący się w jamie ustnej jest specyficzny zestaw objawów, przypominający zespół Kawasaki. Obejmuje on rumień, suchość, łuszczenie się, pękanie i krwawienie błony śluzowej jamy ustnej, warg oraz język truskawkowy. Oprócz objawów ze strony jamy ustnej obserwuje się w tym przypadku powiększenie węzłów chłonnych szyi. W przypadku COVID-19 naśladownictwo zespołu Kawasaki określa się wieloukładowym zespołem zapalnym u dzieci (MIS-C). Występuje głównie u dzieci i towarzyszą mu również ból gardła, złe samopoczucie, biegunka, ból brzucha, anoreksja, wysypka skórna i zapalenie spojówek. Infekcje grzybicze są również jednym z częstych objawów w SARS-CoV-2, prawdopodobnie spowodowanych obniżoną odpornością.

Najczęściej zmiany spowodowane COVID-19 występują ma podniebieniu i języku, następnie lokalizują się w obrębie dziąseł, ust. Pacjenci zgłaszają ból w 75% przypadków. Zmiany w jamie ustnej goją się w ciągu 3-21 dni samoistnie lub w wyniku miejscowego leczenia połączonego ze wzmożoną higieną jamy ustnej. Należy pamiętać, że większość zmian w jamie ustnej występuje przed zakażeniem COVID-19 lub jest wynikiem zastosowanego leczenia tej choroby.

Przyjęto, że zaburzenia węchu i smaku są jedynymi typowymi  objawami COVID-19 w jamie ustnej. Są one spowodowane obrzękiem nabłonka wyścielającego drogi oddechowe. Większość pacjentów (91%) zgłasza zmiany smaku przed wystąpieniem innych objawów. Aż 33,9% pacjentów ma zaburzenia smaku lub węchu, natomiast obydwa zaburzenia – 18,6%.  25% pacjentów zgłaszało zaburzenia smaku, 15% odczuwało pieczenie jamy ustnej, a 20% trudności w przełykaniu. Brak smaku obserwuje się u 24% pacjentów, obniżoną wrażliwość smakową u 35%, zaś niewłaściwą wrażliwością smakową u 38%. Zaburzenia smaku są częstsze u kobiet niż u mężczyzn. Utrata smaku może być zastąpiona metalicznym posmakiem.

Zauważono zwiększone występowanie bruksizmu i atropatii stawów skroniowo-żuchwowych, najprawdopodobniej spowodowane zwiększonym poziomem stresu w społeczeństwie.
U niektórych pacjentów nawet po całkowitym zakończeniu leczenia COVID-19  nadal mogą pozostać zmiany w obrębie tkanek miękkich, zaburzenia wydzielania śliny, odczuwania węchu i smaku.

Opracowano na podstawie:
Oral manifestations of COVID-19: Brief review (Anna Maria Paradowska-Stolarz)